Zaćma jest najczęstszą postacią zmętnienia soczewki. W początkowym etapie powoduje rozmycie obrazów, jednak z czasem prowadzi do ślepoty. Według WHO jest ona główną przyczyną upośledzenia wzroku (ok. 48%).
Z pewnością każdy słyszał o zaćmie chociażby z tego powodu, iż jest to schorzenie często występujące w populacji. W badaniach przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych wykazano, że prawie u 40% mężczyzn i u około 45% kobiet po 74. roku życia stwierdzano zaćmę pogarszającą ostrość wzroku. W Polsce liczba osób zmagających się z zaćmą szacowana jest na około 800 tys.

Co powinniśmy wiedzieć na temat zaćmy?

Zaćma znana jest również pod nazwą katarakta, jako choroba dotyczącą soczewki. Soczewka jest strukturą w przedniej części gałki ocznej, położoną miedzy tęczówka a ciałem szklistym, otoczoną torebką. Dzięki temu, iż jest przezroczystą częścią oka, pozwala na prawidłowy odbiór bodźców wzrokowych, jej najważniejsza funkcja to skupianie impulsów świetlnych docierających do oka i kierowanie ich na siatkówkę. Wraz z wiekiem, z powodu różnych towarzyszących czynników, może dojść do zmętnienia soczewki, w wyniku czego odbiór bodźców świetlnych staje się utrudniony, a z czasem niemożliwy.
Najczęstszą postacią zaćmy jest tzw. zaćma starcza, czyli pojawiająca się z upływem wieku, choć warto wiedzieć, że problem zmętnienia soczewki może pojawić się jako defekt wrodzony, wymagający leczenia już w dzieciństwie. Przyczyną wrodzonej postaci zaćmy są między innymi zakażenia wewnątrzmaciczne wirusami różyczki czy cytomegalii, toksoplazmozą; aberracje chromosomowe, w tym zespól Downa; zaburzenia metaboliczne (np. galaktozemia), jak również dziedziczność.
W przypadku zaćmy starczej pierwsze zaburzenia dotyczące soczewki pojawiają się już po 40 roku życia, wówczas pojawiają się nieprawidłowe konglomeraty białek tworzących soczewkę. Do tego typu zaburzeń predysponują inne schorzenia. Zaliczamy do nich cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, niedoczynność przytarczyc, i krótkowzroczność, a także stany zapalne rogówki, tęczówki i innych struktur gałki ocznej. Również urazy oka, mogą być źródłem powstania zaćmy. Ponadto czynnikiem ryzyka zmętnienia soczewki jest nadmierna ekspozycja na promienie słoneczne, oprócz tego stosowanie niektórych leków, jak statyny, sterydy.
Istnieją pewne dość niecharakterystyczne objawy katarakty, które powinny stać się sygnałem dla pacjenta i powodem zgłoszenia się do specjalisty. Jednym z ważniejszych objawów jest przymglone widzenie, które początkowo etapie dotyczy jedynie punktów, niewielkich obszarów widzianego obrazu. Jednakże wraz z postępem choroby, cały obraz staje się zamglony. Innymi objawami są pogorszenie ostrości wzroku, a także zaburzenia w ocenie odległości danego punktu. Pojawia się nierzadko zjawisko olśnienia, przy patrzeniu na źródła światła, powodowane rozszczepianiem światła przez zmętniałą soczewkę. W przypadku dzieci warto zwrócić uwagę na zez oraz charakterystyczny odruch palcowo-oczny, polegający na uciskaniu oczu piąstkami.
W zaawansowanej postaci choroby, zmętnienie soczewki widoczne jest gołym okiem, patrząc na źrenicę, jako jej białawe zabarwienie. W innych przypadkach stwierdzenie patologii możliwe jest w badaniu okulistycznym, m.in. za pomocą lampy szczelinowej.
Po rozpoznaniu zaćmy lekarz może zaproponować najskuteczniejszą metodę leczenia, jaką jest zabieg, ponieważ jak do tej pory nie istnieją żadne skuteczne sposoby farmakologiczne. Leczenie operacyjne polega na wymianie zmętniałej soczewki na sztuczną, o odpowiednio dobranych parametrach optycznych. Zabieg jest krótki, trwa zwykle 15 – 30 minut i wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym (zobacz ile kosztuje www.tourmedica.pl/kliniki/leczenie-zacmy). Nie obciąża pacjenta i nie wymaga długotrwałej rekonwalescencji.
W artykule dla portalu Medycyna Praktyczna, prof. dr hab. med. Wojciech Omulecki (I Katedra i Klinika Chorób Oczu UM w Łodzi), informuje, że operacja zaćmy jest zabiegiem bezpiecznym, a dobre efekty uzyskuje się u ok. 90% pacjentów. Po zakończonym leczeniu należy przede wszystkim unikać czynników ryzyka, jakimi są np. promieniowanie słoneczne czy palenie papierosów.